در این سری از پستها، به معرفی حشراتی میپردازم که تحت عنوان حشرات مفید (Useful Insects) نامیده می‌شوند.
این حشرات، در عرصۀ طبیعت نقش مهمی را در جلوگیری از تكثیر آفات و برقراری تعادل حیاتی (Equilibrium biology) ایفا می‌کنند و پرورش آنها می‌تواند علاوه بر سودآوری مناسب برای تولید کننده، باعث ایجاد تعادل زیستی در کشاورزی و باغبانی گردیده و بصورت مستقیم بر روی سالم سازی محصولات کشاورزی، تاثیر مثبت گذارد.
1- کفشدوزک (Lady Beetle , Ladybug):
پینه دوز یا کفشدوزک با نام تیره کوکسینلیدها (Coccinellidae)، جزء سوسک‌ها به حساب می‌آیند و اندازه‌ای معادل 18-0.8 میلیمتر دارند. آنها معمولاً به رنگ زرد، نارنجی، یا قرمز با لکه‌های کوچک سیاه بر روی بال‌پوششان، پاهایی سیاه رنگ و دارای دو شاخک در سر هستند. با تقریباً 4500 گونه، افراد خانوادهٔ کفشدوزکها از قدیم نشانه بخت و اقبال بودند.
طول عمر مفید آنها در حیات وحش بین 3-2 سال است (در صورت عدم سم پاشی!)
کفشدوزک ها دگردیسی کامل دارند و دارای تخم، چهار سن لاروی، شفیره و حشره کامل هستند. یک کفشدوزک بالغ گرسنه روزانه تا بیش از 50 حشره آفت را می بلعد و یک کفشدوزک در طول عمرش حدود 5000 آفت را می‌خورد.
این حشرات، در تمام مراحل رشدی خود، (لارو و حشره كامل) شكارچی بوده و با اشتهای فراوان از آفات مخصوصا شته‌ها و شپشكهای نباتی تغذیه می‌كنند و با کنترل این آفات، علاوه بر کنترل مستقیم آنها، بطور غیرمستقیم نیز بر روی کاهش قارچ و افزایش سرزندگی گیاهان نیز تاثیر مثبت دارند.
کفشدوزکها در اكثر مواقع، بر روی گیاهان مختلف در طبیعت و مزارع و باغات كه مورد هجوم آفات مكنده قرار گرفته‌اند، به چشم میخورند. نكته مهم در این ارتباط اینست كه چنانچه مقدار غذای كافی از میزبانان متفاوت در محل زندگی این حشرات مفید موجود نباشد، جهت بقاء نسل و بطور طبیعی به سایر مناطق مهاجرت می‌نماید.
در حال حاضر در قسمتهای شمالی كشور از كفشدوزک‌ها جهت مبارزه با آفاتی چون: شپشكهای استرالیائی و آردآلود بر روی چای و مركبات استفاده فراوان می‌نمایند.
اما کفش‌دوزک‌هایی نظیر سوسک کدو و سوسک سویا (لوبیای مکزیکی) نیز وجود دارند که به جای حشرات، گیاهان خوراکی را میخورند و آسیب قابل توجهی به باغ‌ها می‌رسانند.
کفشدوزک ها در میان کلنی (گروه انبوه) شته‌ها تخم‌گذاری می‌کنند. به این طریق هنگامی که تخم‌ها شکسته می‌شوند، لاروهای کفشدوزک (حالت اولیه و کرم مانند کفشدوزک) بلافاصله غذا خوردن را شروع می‌کنند. و یا تخم‌های خود را در داخل شکم شته‌ها قرار می‌دهند.
کفشدوزک می‌تواند مایعی (زردرنگ، بد مزه، بد بو و کمی سمی) از میان بندپاهای خود ترشح کند که طعم این حشرات را بسیار بد می‌کند. رنگ قرمز کفشدوزک برای حیواناتی که قبلاً خوردن آنها را امتحان کرده‌اند، پیام “من بد مزه هستم” را یادآوری می‌کند. در صورت وجود تهدید، کفشدوزک ممکن است خود را به مردن بزند و همزمان مایع بد بو و بد طعم را برای حفاظت از خود ترشح کند.
کفشدوزک ها اگر چه نمی‌توانند همانند پشه و کک انسان را نیش بزنند ولی می‌توانند با آرواره‌های خود گاز بگیرند. در بیشتر گونه‌ها، شما حتی متوجه گاز گرفتن آنها هم نخواهید شد و هیچ‌گونه دردی را حس نمی‌کنید.
بعضی مواقع تجمع کفشدوزک ها بر روی گیاه به علت تغذیه آنها از حشرات ریزی مانند لاروهای بال ریشکدارن است که به اشتباه به حساب گیاهخواری آنها گذاشته می شود. گاهی اوقات گیاهخواری وسیله ای برای تأمین آب بدن است که مخصوصاً در اوایل بهار پس از خروج از حشرات کامل از محل‌های زمستان گذرانی و تغذیه آنها از برگ های جوان قابل مشاهده است.
کفشدوزک ها هم نوع خوار نیز هستند. در صورت کم یاب شدن غذا، کفشدوزک ها هر کاری که برای زنده ماندن لازم باشد انجام می‌دهند، حتی اگر این کار به معنی خوردن یکدیگر باشد. کفشدوزک گرسنه در صورت مواجهه با یکی از هم نوعان خود، آنها را نیز یک وعده غذایی به شمار می‌آورد. کفشدوزک‌های تازه به بلوغ رسیده یا لاروهایی که تازه پوست‌انداخته‌اند به اندازه کافی برای جویدن نرم هستند. تخم‌ها یا شفیره‌ها نیز منبع تأمین پروتئین برای کفشدوزک هایی است که سهم شته‌هایشان را تمام کرده‌اند.
نحوه پرواز کفشدوزک به این شکل است که به هنگام پرواز بالپوش ها بالا رفته و اجازه می‌دهند بال‌های توری زیر آن باز شوند. بال‌ها به هنگام پرواز با سرعت زیاد از جلو به سمت عقب حرکت می‌کنند. در هر ثانیه 85 بار این حرکت رفت و برگشتی انجام می‌شود. هنگام فرود نیز دوباره بال‌ها جمع شده و به زیر بالپوش می روند.
مطالب مرتبط:
1- فناوری‌های نوین کشاورزی -7- (Autoprobe) – نمونه بردار اتوماتیک خاک
سلام وقتتون بخیر. اینکه میگن کفشدوزک سمی هست و سیانور ترشح میکنه درسته؟ لابه لای سبزی هایی که برای خرد کردن در خرد کن ریخته بودم وقتی خالی کردم یه کفشدوزک دیدم. البته کفشدوزک سالم مونده بود و ظاهرا قبلش در مرحله آبکشی مرده بوده. الان من موندم این سبزیها رو بریزم سمی هست یا نه
سلام
نشنیدم
سلام جناب ساعدي
كفشدوزك مينواند باعث اسيب به سگ بشود متاسفانه سك خانگي من كه براي دفع فضولات در ايوان از چمن مصنوعي استفتده ميكند دچار ناراحتي پوست شديدشده و جوشهاي زيادي حوالي گردن وستون فقرات است كه امروز متوجه شدم كل چمنها پر از كفشدوزك و لارو ميباشد يعني بگم خدود صد هزار تا البته ما در برج و طبقه دهم زندگي ميكنيم
ايا كفش دوزك يا همونپينه دوز گزندگي وناراحتي پوستي بهمراه دارد
سلام
خیلی بعید میدونم
احتمال قوی به بهانه شته یا سایر آفاتی که در اون محل بوجود اومده، اومدن… گرچه کلا کفشدوزک و لاروش، جزو حشرات گوشتخوار هستن ولی بیشتر منظور همون حشرات هست
پیشنهاد میکنم حتما با دامپزشکتون مشورت کنید
شاید همون چمن مصنوعی بخاطر پلاستیک بودنش، داره اذیت میکنه
یا سگتون شاید دچار بیماری خاصی شده
با سلام خدمت آقای ساعدی
اهل اصفهانم من چندین بار برای مهار شته ها روی درختان زردآلو و آلو از کفشدوزک استفاده کردم
توضیح :چون شته ها اغلب محافظ دارند یعنی مورچه ها ک شته ها حکم گله های آنها را دارند لذا دور تنه اصلی درخت یک دستمال ذخیم بستم و سم مورچه روی دستمال ریختم تا مورچه ها ب درخت بالا نروند و از شته ها دفاع نکنن بعد زیر شاخه های پایینی درخت پاچه ای به صورت باز بستم چون لاروهای کفشدوزک اغلب از درخت می افتن و این پارچه نمیگذاش روی زمین بیافتن .در آخر هم چندین کفشدوزک ب درخت اضافه میکردم بعد چند روز زیاد میشدن و شته هارو میخوردن
سلام
بسیار کار عالی و مبتکرانه ای بود.
خیلی ممنون از اینکه تجربتون رو انتقال دادید. من هم حتما استفاده خواهم کرد.
باز هم ممنون
سلام من یک درخت خر زهره بزرگ داخل حیاط دارم و پر از شته شده بود سم هم میزدم مدت کوتاهی شته رو مهار می کرد فقط ۳ تا کفش دوزک از طبیعت پیدا کردم و روش گذاشتم بعد از یک هفته نسل شته رو از بین بردن واقعا شگفت انگیز بود . الان میخوام لارو این حشره رو در حجم زیاد تهیه کنم برای باغ پرتقال ولی جایی پیدا نکردم تکثیرشون کنن اگر جایی میشناسید در شمال کشور یا تهران به من معرفی کنید
سلام
بسیار عالی
تبریک میگم خدمتتون
نه جایی رو نمیشناسم ولی تو نت سرچ کنید