پنبه یکی از مهمترین محصولات کشاورزی در سراسر جهان است که برابر با گزارش‌های سازمان غذا و کشاورزی سازمان ملل FAO، نزدیک به 25 میلیون تن از آن در سراسر زمین کشت می‌شود.
الیاف پنبه، برای تولید نخ و پارچه و دانۀ آن در صنایع روغن‌کشی کاربرد دارد، کنجالۀ به جا مانده از صنایع روغن کشی نیز با ترکیب با مواد دیگر بصورت محدود! در خوراک دام و طیور بکار میرود.
چرا دانۀ روغنی پنبۀ معمولی و یا کنجالۀ آن، همانند سویا بعنوان خوراک انسان بکار برده نمی‌شود؟
باید گفت که دانه و کنجالۀ پنبۀ معمولی حتی برای بسیاری از حیوانات و طیور نیز خطرناک است و تنها جانوران دارای معده‌های چند حفره‌ای مانند گاو، از پس هضم و مصرف بی‌خطر آن برمی‌آیند. دلیل آن هم وجود مادۀ سمی “گوسیپول” Gossypol در “پنبه دانه” است.
حتی در “روغن کشی از دانۀ پنبه” نیز تصفیۀ روغن از این سم، مشکل بزرگی است.
اگر بتوان از شر این سم در پنبه خلاص شد، با توجه به تولید انبوه آن در سراسر جهان، دانۀ پنبه نیز منبع غذایی بزرگی برای مبارزه با کمبود خوراک و سوء تغذیه در سراسر جهان خواهد شد.
خوش خبریم که بگوییم با سرمایه‌گذاری یک گروه صنعتی تولید پنبه، دانشمندان مرکز پژوهش‌های کشاورزی Texas A&M AgriLife به این هدف دست یافته‌اند.
به گزارش رویترز، دانشمند بیوتکنولوژی، دکتر Keerti Rathore با بهره‌گیری از روش RNAi با دستکاری در رشتۀ RNA پنبه، به بذرهای پنبه‌ای دست یافته‌است که میزان سم گوسیپول در آن به اندازۀ بی‌خطر برای انسان و جانوران پایین آمده است. با توجه به این که پنبه از این سم برای حفاظت خود در برابرحشره‌ها و آفت‌ها استفاده می‌کند، اندازۀ آن به صفر کاهش نیافته است.
به گفتۀ Rathore دانۀ این پنبه، طعمی مانند نخود دارد و با آن به آسانی می‌توان غذاهای خوشمزه‌ای مانند حموص / هوموس (به عربی: حُمُّص به معنای نخود، به انگلیسی Hummus) درست کرد.
(این خوراک از نخود پخته، روغن زیتون، ارده، آبلیمو و سیر له شده درست می‌شود. پیشینهٔ دستور پخت حمص به سده 13 هجری در مصر برمیگردد و در زمان جنگ‌های صلیبی، خوراکی مانند حمص بعنوان پاداش به سربازان صلاح‌الدین ایوبی داده می‌شد.
حمص دارای مقدار فراوانی آهن، ویتامین C، فولات، ویتامین B6 و پروتئین است. همچنین دارای فیبر فراوانی است که برای کارکرد بهتر دستگاه گوارش سودمند است. حمص یک گزینه بسیار مناسب برای گیاهخواران و وگان‌ها است.
در ایالات متحده آمریکا حُمُّص بسیار محبوب است و بر پایهٔ آمارهای سال 2008 بیش از 15 میلیون آمریکایی به طور منظم حمص می‌خورند. حُمُّص همراه با مهاجران اسرائیلی وارد آمریکا شد؛ و هم اکنون کنسرو حمص در قفسه‌های همهٔ فروشگاه‌های زنجیره‌ای آمریکا پیدا می‌شود.)
با آرد کنجالۀ این پنبه می‌توان نان و یا تُرتیلا درست کرد و یا در خوراک‌های پروتئینی دیگر از آن بهره برد. این کنجاله همچنین می‌تواند بطور مستقیم بعنوان خوراک طیور و آبزیان پرورشی مصرف شود.
با کنجالۀ همین میزان پنبه‌ای که در دنیا تولید می‌شود، می‌توان پروتئین مورد نیاز روزانۀ نزدیک به 575 میلیون انسان را تامین کرد.
به خاطر داشته باشیم که بخش بزرگی از انسانهایی که با سوء تغذیه روبرو هستند، در همان مناطق کشت پنبه ساکن هستند!
معرفی کوتاه 10 کشور برتر تولید کنندۀ پنبه در سال 2017:
10- بورکینا فاسو، آفریقا (283 هزار تن)
9- ترکمنستان (288 هزار تن)
8- ترکیه (697 هزار تن) – با کیفیت‌ترین پنبه تولیدی در جهان
7- ازبکستان (811 هزار تن)
6- استرالیا (914 هزار تن) – بزرگترین صادر کننده پنبه در جهان
5- برزیل (1524 هزار تن) – کشت پنبه بصورت بدون شخم (zero tillage – کشت روی بقایای گیاه قبلی)
4- پاکستان (1676 هزار تن) – قدیمی‌ترین منطقه کشت پنبه در آسیا
3- آمریکا (3738 هزار تن) – مترادف با تاریخ بردگی و پول‌سازترین محصول کشاورزی در امریکا
2- چین (4953 هزار تن) – بزرگترین تولید کننده، وارد کننده و پول‌سازترین محصول کشاورزی در چین بدلیل استفاده از بذور تراریخته (GMO)
1- هند (5879 هزار تن) – تولید 26% کل پنبه جهان
اکنون این بذر (پنبه خوراکی) مجوز کشت در آمریکا را دریافت کرده است و دریافت مجوزهای مصرف آن بعنوان خوراک انسان از سازمان غذا و دارو آمریکا (FDA) در حال انجام است.
البته باید بگوییم که برای کشت و بهره برداری از این منبع غذایی در هر کشوری باید مجوزهای مورد نیاز از همان کشور را دریافت کند.
البته پس همه گیر شدن، کشت و مصرف آن به سرعتی که می‌پنداریم هم نخواهد بود!
مطالب مرتبط: