شیر بز خواص تغذیه‌ای فراوانی دارد. از جمله خواص مفید آن بصورت خلاصه عبارتند از:

1. تحریک سیستم آنتی‌اکسیدانی بدن
2. تسریع دفع فرآورده‌های زاید حاصل از واکنش‌های شیمیایی در بدن
3. کاهش روند پیری و مفید برای افراد مبتلا به بیماری اسکیزوفرنی (نوعی بیماری عصبی)
4. بالا بودن مقادیر پروتئین و چربی
5. قابلیت جذب بالای مواد معدنی همچون کلسیم، فسفر، منیزیم، آهن، روی و مس
6. بالا بودن سطح ویتامین‌های گروه B و ویتامین‌های A و D

کلسیم موجود در این شیر بدلیل قابلیت جذب بالایی که دارد، از پوکی‌استخوان جلوگیری کرده و شکنندگی آن را کاهش می‌دهد.

شیر بز غذایی مفید برای شیرخواران: www.arashsaedi.com

برای نوزادانی که امکان تغذیه با شیر مادر برایشان وجود ندارد، شیر بز در مقایسه با شیر گاو انتخاب مناسب‌تری است.

شیر بز بدلیل هضم و جذب راحت پروتئین‌های تشکیل دهندۀ آن و عدم تشکیل دلمه، چربی‌های با کیفیت بالا و نیز قابلیت هضم و جذب راحت، جذب بیشتر مواد معدنی چون کلسیم، منیزیم، مس و آهن مفیدتر تلقی می‌شود.

نوزادانی که به شیر گاو آلرژی یا عدم تحمل دارند (عدم تحمل به لاکتوز “نارسایی لاکتاز” – قند شیر)، شیر بز با داشتن اجزای قابل هضم‌تر و آلرژی‌زايی کمتر، جایگزین بهتری است. نشان داده شده که شیر تازۀ بز، در شکل‌گیری سیستم ایمنی و سیستم عصبی نوزاد و نیز در تنظیم تعادل انرژی نوزادان نقش مهمی ایفا می‌کند.

شیر بز و اثرات محافظتی آن در برابر بیماری‌های قلبی – عروقی: www.arashsaedi.com

یکی از علت های اصلی مرگ در دنیا از جمله ایران، بیماری های قلبی – عروقی است. در کنار عوامل دارویی و تغییرات شیوه زندگی، نوع تغذیه نیز یکی از مهم‌ترین روش های پیشگیری و درمان آن محسوب می‌شود.

شیر بز از طریق کاهش چربی‌های خونی، اثرات آنتی‌اکسیدانی و دفع مواد زاید، پیشگیری از چاقی و دیابت نوع دو (که هر دوی این بیماری‌ها، فاکتورهای خطر قوی برای بروز این بیماری محسوب می‌شوند) و نیز پیشگیری از تشکیل لختۀ خونی، غذایی مفید برای افراد مبتلا به بیماری های قلبی عروقی است.

این غذای مفید، از طریق غیر فعال کردن واکنش‌های منجر شونده به تشکیل عوامل خطر‌زا، از این بیماری‌ها پیشگیری می‌کند.

شیر بز، راهکاری مفید برای کاهش کلسترول: www.arashsaedi.com

آمارها نشان داده‌اند که هر 1 درصد افزایش در غلظت کلسترول سرمی، با افزایش 3-2 درصد در خطر بیماری های قلبی – عروقی همراه است.

شیر بز بدلیل دارا بودن ترکیبات کاهش دهندۀ کلسترول خون، کاهندۀ قوی چربی‌های خونی بخصوص کلسترول خون است. محتوای کلسترول آن پایین بوده و از طرفی حاوی چربی‌هایی است که تولید کلسترول را در بدن کاهش می‌دهند و ضمنا ترشح و دفع آن را از بدن افزایش داده و نیز جذب کلسترول را از محیط روده کاهش می‌دهند.

همچنین خاصیت کاهندگی کلسترول مربوط به شیر بز را به محتوای بالای آنتی‌اکسیدانی آن نسبت می‌دهند که منجر به افزایش بیشتر دفع کلسترول می‌گردد.

شیر بز و اثرات پیشگیری کننده آن در چاقی (تسریع روند لاغری): www.arashsaedi.com

چاقی که در نتیجۀ دریافت انرژی اضافی و کاهش مصرف (سوزاندن) آن ایجاد می‌شود، زمینه‌ساز بروز بیماری‌های زیادی است.

در بروز آن علاوه بر عوامل ژنتیکی و محیط، هورمون‌ها نیز اثر گذار هستند. آمارها افزایش شیوع آن در جهان را نشان می دهند که در ایران نیز 21.1 درصد و 7.8 درصد از جمعیت 11 تا 17 ساله تهرانی، به ترتیب در گروه اضافه وزن و چاقی قرار دارند.

لپتین هورمونی است که از سلول‌های چربی بدن آزاد می‌شود. تنظیم تعادل انرژی، بلوغ جنسی، تعادل بین انسولین و گلوکز در بدن، تقویت عملکرد سیستم ایمنی و شکل‌گیری آن از جمله نقش‌های این هورمون است. اختلال در عملکرد این هورمون، منجر به بروز چاقی می‌گردد.

لپتین در شیر بز یافت می‌شود. میزان لپتین بخصوص در شیر ترشح شده در ساعات اول پس از تولد حیوان زیاد می‌باشد.

اصلی‌ترین تفاوت بین شیر گاو و شیر بز در نوع چربی موجود در این شیرها است. شیر بز بافت کاملاً یکنواختی دارد و برخلاف شیر گاو که قطرات چربی، تمایل زیادی به جدا شدن و آمدن به سطح را دارند، قطعات چربی شیر بز کوچک‌ترند و معلق در شیر باقی می‌مانند. برخلاف شیر گاو، شیر بُز احتیاجی به فرایند یکنواخت کردن (هموژنیزه کردن) ندارد.

همچنین شیر بز حاوی اسیدهای چرب ضروری (لینولئیک و آراشیدونیک) بیشتری از شیر گاو می‌باشد. این اسیدهای چرب، به خانوادۀ امگا 6 ها تعلق دارند. این اسیدهای چرب حاوی یک منبع انرژی سریع هستند که در عین حال به صورت بافت چربی مانند ذخیره نمی‌شوند.

این اسیدها و بویژه آراشیدونیک، پیش ساز هورمون‌های مهمی می‌باشند. این هورمون‌ها را می‌توان به نام هورمون‌های با اثر کوتاه دانست، که در محل فرآوری خود به گونۀ موضعی اثر می‌کنند و با شتاب به گونه خودبه‌خود یا با آنزیم‌ها تجزیه می‌شوند.

هر لیوان شیر بز: www.arashsaedi.com

هر لیوان شیر بز حاوی حدود 8.7 گرم پروتئین (17.4 درصد نیاز روزانه) است، درصورتیکه هر لیوان شیر گاو 8.1 گرم پروتئین (16.3 درصد نیاز روزانه) دارد.

هر لیوان شیر بز حاوی 498.7 میلی‌گرم پتاسیم است و این مقدار، 14.2 درصد از نیاز روزانۀ ما به این مادۀ معدنی را تأمین می‌کند.

هر لیوان شیر بز 32 درصد از نیاز روزانۀ ما به کلسیم را برآورده می‌کند، در حالیکه این مقدار در شیر گاو به اندازۀ 29.7 درصد است.

هر لیوان شیر بز 27 درصد از نیاز ما به فسفر را برآورده می‌کند، درحالیکه این مقدار در شیر گاو به اندازۀ 23.2 درصد است.

مواد مغذی در 1 لیوان شیر بز: www.arashsaedi.com

1. انرژی: 168 کیلوکالری
2. پروتئین: 8.7 گرم
3. چربی کل: 10.1 گرم
4. چربی اشباع: 6.5 گرم
5. اسید چرب با یک باند غیر اشباع: 2.7 گرم
6. اسید چرب با چند باند غیر اشباع: 0.4 گرم
7. اسیدهای چرب امگا 3: 97.6 میلی‌گرم
8. اسیدهای چرب امگا 6: 266 میلی‌گرم
9. کربوهیدرات: 10.9 گرم
10. فیبرغذایی: 0 www.arashsaedi.com
11. قند: 10.9 گرم (با لاکتوز به مراتب پایین‌تر از شیر گاو)
12. نشاسته: 0
13. ویتامین A (رتینول): 483 واحد بین المللی (IU) – (هم رده با اسفناج و کلم)
14. ویتامین C (آسکوربیک اسید): 3.2 میلی‌گرم (هم ردۀ خیار)
15. ویتامین D (کلسیفرول): 29.3 واحد بین المللی (IU) – (حداقل 80% کودکان ایرانی به درجات شدید و بیش از 90% از آنها به درجات متفاوتی دچار کمبود ویتامین D هستند. مصرف ویتامین D در سلامت مغز و جلوگیری از آلزایمر بسیار مؤثر است.)
16. ویتامین E (آلفا توکوفرول): 0.2 میلی‌گرم (تقریبا هم ردۀ گوجه فرنگی – کمبود این ویتامین باعث افزایش احتمال ابتلاء به سرطان و مشکلات قلبی و عروقی و اختلالات تولید مثلی می‌شود.)
17. ویتامین K (فیلوکینون – فیتومنادیون): 0.7 میکروگرم
18. ویتامین B1 (تیامین): 0.1 میلی‌گرم
19. ویتامین B2 (لاکتو فلاوین): 0.3 میلی‌گرم
20. ویتامین B3 (نیاسین): 0.7 میلی‌گرم

شیر بز و اثرات آن بر سیستم ایمنی: www.arashsaedi.com

یکی از مهم‌ترین وظایف سیستم ایمنی بدن، محافظت در برابر میکروب‌های بیماری‌زا است.

شیر بز با داشتن ترکیبات مفیدش، به تقویت قدرت ایمنی کمک می‌کند. یکی از این ترکیبات مفید الیگوساکاریدها هستند که به عنوان کربوهیدرات غیر قابل هضم بوده و نقش فیبر غذایی را دارند.

این ترکیب مفید در شیر مادر به‌اندازه 5 تا 8 گرم در لیتر یافت می‌شوند. اگرچه این ترکیب در شیر بز 20 برابر کمتر از شیر مادر است، اما در مقایسه با شیر گاو به‌ اندازۀ 10 برابر بیشتر است.

الیگوساکاریدها، لوله گوارشی را در برابر میکروب‌های بیماری‌زا محافظت کرده و رشد باکتری‌های مفید ساکن در روده را افزایش می‌دهند. همچنین این ترکیبات، رشد بافت رودۀ نوزادان را ارتقا داده و در تسریع ترمیم زخم نیز نقش دارند. نشان داده شده که الیگوساکاریدهای موجود در شیر بز، اثرات ضد‌ التهابی داشته و قابل توصیه برای بیماران با ناراحتی‌های التهابی روده هستند. این ترکیبات بدون این که هضم شده باشند، وارد رودۀ بزرگ می‌شوند و مانند پربیوتیک‌ها عمل کرده و فلور باکتریایی بیماری‌زا را از بین می‌برند.

مصرف شیر بز برای افرادی که دچار کم خونی ناشی از فقر آهن هستند بسیار مفید است زیرا باعث می‌شود که خاصیت مغذی آهن بیشتر شده و گلبول‌های قرمز خون دوباره ساخته شوند. این نوع شیر تداخل بین کلسیم و آهن را به حداقل می‌رساند.

شیر بز، از DNA افرادی که به دلیل درمان کم خونی، به مدت طولانی از آهن استفاده کرده و ذخیرۀ آن بیش از حد شده است، محافظت می‌کند.

 

 

احتیاط…! www.arashsaedi.com

از مصرف شير خام بز، بخصوص در گروه‌های آسیب‌پذیر مثل شیرخواران و افراد سالمند، بدلیل آلودگی باکتریایی آن پرهیز نموده و بهتر است شیر پاستوریزه و نگهداری شده در دمای مناسب یخچال را برای مصرف انتخاب کنید.

حرارت زیاد و طولانی مدت در شیر، باعث از بین رفتن بسیاری از مواد مغذی و ویتامین‌های آن می‌گردد و توصیه نمی‌شود. همچنین شیر بز در کنار محتوای بالایی از مواد معدنی و ویتامینی، از نظر ویتامین‌های B9 (اسید فولیک، فولات) و B12 (کوبالامین) فقیر است که باید در نظر گرفته شود.

 

مطالب مرتبط:

1- دامداری نوین، بز سانن، قسمت اول

2- دامداری نوین، بز سانن، قسمت دوم

3- دامداری نوین، بز آلپاین

4- علوفه هیدروپونیک چیست؟