کالیبراسیون سمپاش، نقش بسيار مهمی در افزایش یا کاهش كارایی سموم و ميزان آلودگی‌های زيست محيطی دارند. در كاربرد ايدال، انواع سموم هدف رساندن حداكثر مواد موثره به محلی است كه آفت بيشترين فعاليت را دارد.
کالیبراسیون یعنی تنظیم سمپاش برای پاشش مقدار معینی محلول سمی در هکتار (با قطر ذرات از پیش تعیین شده و تعداد معینی از ذرات).
از آنجایی که قبل از کالیبره شدن سمپاش، ممکن است پاشش نامنظم و بیش از حد مورد نیاز باشد، جهت جلوگیری از اتلاف سم و کاهش اثرات نامطلوب بر محیط و کاربران و جلوگیری از سوزش گیاه، کلیه مراحل کالیبراسیون بایستی الزاما با آب انجام شود.
مراحل کالیبراسیون سمپاش:
1- کنترل وضعیت عمومی سمپاش
قبل از انجام عملیات اجرایی کالیبراسیون باید وضعیت عمومی سمپاش را بررسی و کنترل نمود. برای اطمینان از عملکرد صحیح سمپاش و کالیبراسیون ابتدا تمامی موارد یاد شده در دستورالعمل معاینه فنی سمپاش ها را تک تک و بدقت بررسی و بازدید نمود.
2- انتخاب نازل
نازل مهم ترین بخش یک سمپاش است و محلول سمی از آن خارج می‌شود. نازل باید بتواند تا محلول را به خوبی به ذرات ریز تبدیل کند. برای مبارزه با علف های هرز در مزارع گندم که ارتفاع بوته‌ها حدود 20-15 سانتیمتر می‌باشد و زمین تسطیح نیست، استفاده از نازل 8002 یا 8003 با زاویه پاشش 80 درجه و ارتفاع بوم حدود 75 سانتیمتر از روی محصول توصیه می‌گردد.
3- فشار سمپاشی
فشار سمپاشی در سمپاش‌های بومدار با نازل‌های بادبزنی (تی جت) معمولا ً بین 5-1 بار می‌باشد. در مبارزه با علف‌های هرز از ذرات درشت‌تر استفاده می‌شود تا بادبردگی به حداقل برسد. لذا برای علف هرز، فشار 3-2 بار و در مبارزه با آفات و بیماری‌ها فشار بین 4-3 بار مناسب می‌باشد.
با افزایش فشار، خروجی محلول زیادتر شده و قطر ذرات ریزتر می‌گردد. تغییر فشار بستگی به دور موتور و دور محور توان‌دهی تراکتور (PTO) داشته و همچنین میزان آنرا با رگولاتور یا شیر فشار قابل تنظیم می‌باشد. یک شیر فشار استاندارد باید حتی در حد نهایی افزایش فشار، مقداری محلول برگشتی به مخزن داشته باشد تا از ترکیدگی پمپ و لوله‌ها جلوگیری کند.
راه دیگر برای تعیین مقدار دقیق فشار نازل‌ها بدین صورت است که در مدت زمان یک دقیقه، مقدار خروجی چند نازل را در ظروف جداگانه اندازه می‌گیریم. سپس میزان محلول بدست آمده از نازل‌ها را با جدول راهنمای نازل مقایسه کرده و با تغییر رگولاتور به فشار لازم می‌رسیم.
4- سرعت حرکت تراکتور
سرعت حرکت تراکتور در مزارع مکانیزه و کاملا تسطیح شده بصورت لیزری، تا 14 کیلومتر در ساعت می‌باشد که این مقدار در مزارع کشور ما بعلت ناهموار بودن سطح مزارع و عدم تسطیح علمی، به 6-4 کیلومتر کاهش می‌یابد.
اگر کیلومتر شمار تراکتور خراب بوده یا اصلا وجود نداشته باشد، برای تعیین سرعت حرکت تراکتور باید از راننده خواست تا طبق تجربیات قبلی خود در مزرعه مورد آزمایش، میزان گاز دستی تراکتور و دنده را انتخاب و شروع به حرکت در شرایط مزرعه نماید.
5- میزان محلول مصرفی در هکتار
مقدار مشخصی آب، مثلاً 20 لیتر آب را در مخزن سمپاش ریخته و با سرعت معمولی کار در مزرعه تراکتور را به حرکت در می آوریم تا آب مخزن تمام شود. مساحت خیس شده توسط بوم با عرض 8 متر را اندازه‌گیری می‌کنیم. مثلاً اگر پس از 125 متر حرکت تراکتور آب مخزن تمام شد مساحت سمپاشی برابر خواهد بود با 1000 مترمربع:
1000=125*8
برای بدست آوردن حجم محلول مصرفی در هکتار از تناسب زیر استفاده می کنیم:
1000 مترمربع 20 لیتر
10000 مترمربع ؟ لیتر
که به عدد 200 لیتر خواهیم رسید.
بطور مثال چنانچه مقدار مصرف یک سم (دز مصرفی) 2 لیتر در هکتار توصیه شده باشد، برای بدست آوردن مقدار سم خالص در یک مخزن 400 لیتری خواهیم داشت:
200 لیتر آب 2 لیتر سم
400 لیتر آب ؟ لیتر سم
که به عدد 4 لیتر سم خواهیم رسید.
باید توجه داشت که در آزمایش فوق از آب خالص استفاده شده اما وقتی که سم به آب چاه اضافه می‌گردد، محلول سمی حاصله، مقداری غلیظ‌تر خواهد شد (بدلیل سختی – TDS بالاتر آب چاه). بنابراین حرکت آنها در سیستم سمپاشی و خروج از نازل‌ها مقداری کندتر می‌شود که میزان تقریبی آن حدود 5% کمتر از آب خالص است.
بنابراین در شروع سمپاشی باید این مساله را مدنظر داشت و در صورت نیاز به اصلاح، با کم و زیاد کردن فشار و خروجی نازل از محل فشارشکن می‌توان مقدار دقیق محلول مصرفی در هکتار را بدست آورد.
توجه:
به کشاورزانی که جهت سمپاشی مزارع خود از تراکتور و سمپاش‌های اجاره‌ای استفاده می‌نمایند توصیه می‌شود قبل از شروع سمپاشی، بر اجرای عملیات کالیبراسیون نظارت کامل داشته باشند.
مطالب مرتبط:
2- متد و اصول سمپاشی، بخش دوم، نازل