اندازه قطر قطرات سمی، بر حسب «میکرون» محاسبه می‌شوند. برای این منظور، از کارت‌های حساس به آب و یا روغن استفاده می‌شود.
به این صورت که هنگام کار، تعدادی از این کارت‌ها را به فاصله‌های معین و متعدد در زیر دستگاه سمپاش قرار می‌دهند.
پس از ظهور لکه‌های ریز و آبی رنگ، با استفاده از دستگاه ویژه (اپتوماکس) و یا مقایسه با کارت‌های شاخص، سه مشخصه مذکور شامل؛ قطر، تعداد و پراکنش قطرات را ارزیابی می‌کنند. به این ترتیب، به تناسب هدف مورد نظر، تکنیک‌های سمپاشی اصلاح می‌شود.
شناسایی نازل‌ها:
یکی از مهم‌ترین اجزای سمپاش‌ها که نقش مؤثری در کیفیت و ویژگی‌های قطرات تولید شده دارد، «نازل» است. نازل‌ها دارای انواع و نام‌های متفاوت و متنوعی هستند. اما بطور کلی دارای دو شاخه اصلی‌اند:
1- نازل‌های مخروط پاش: صرفاً کاربری آنها با هدف «حشره کش پاشی» و یا «قارچ کش پاشی» است و برای «علفکش پاشی» توصیه نمی‌شوند. البته این نوع نازل‌ها گاه «به صورت مخروط توپر» و گاه «با استفاده از یک ابزار نصب شده در پشت آن، به صورت مخروط توخالی» که بیشترین کاربرد را دارد، بکار می‌روند.
2- نازل‌های بادبزنی: به نازل های «تی جت» نیز معروفند و صرفاً با هدف «علفکش پاشی» به کار می‌روند.
البته در مواقعی که صرفاً سمپاش لانس‌دار (با نازل مخروط پاش) در اختیار داریم و ناگزیر از علفکش پاشی می‌باشیم، «نازل شره‌ای» می‌تواند نقش مبدل را ایفا کند. بدین صورت که نازل مخروط پاش از سر لانس باز و به جای آن نازل شره‌ای نصب می‌شود. به این ترتیب، خروجی نازل از حالت مخروط پاشی به حالت بادبزنی، مشابه نازل‌های تی جت تغییر وضعیت می‌دهد.
نازل‌ها علاوه بر الگوی پاشش، دو نقش مهم دیگر را نیز برعهده دارند:
1- میزان خروجی نازل برحسب لیتر در دقیقه و در فشار ثابت که بعنوان دبی نازل مطرح می‌شود.
2- زاویۀ پاشش که همواره با ارتفاع بوم و یا نازل از روی محصول نسبت معکوس دارد. بعبارت دیگر، چنانچه بعلت ناهمواری زمین، ناگزیر از افزایش ارتفاع بوم سمپاشی باشیم، لازم است به همان نسبت، زاویه پاشش نیز کاهش یابد و در صورتیکه نگران انحراف قطرات سمی (دریفت) باشیم، لازم است ارتفاع بوم سمپاشی را کاهش داده و به همان نسبت زاویه پاشش افزایش یابد.
کارخانه‌های مهم نازل سازی در دنیا، با درج شماره‌هایی، دبی نازل و همچنین زاویه پاشش آن را در فشار ثابت مشخص می‌کنند.
بعنوان مثال؛ در نازل «8002 تی جت» در فشار ثابت و استاندارد،
• دو رقم سمت راست آن معرف دبی نازل و برابر است با (0.756 = 3.78 * 0.2)
• و دو رقم سمت چپ آن معرف زاویه پاشش است که برابر با 80 درجه می باشد.
همچنین نازل‌ها رنگ بندی می‌شوند تا از این طریق، هنگام انتخاب آنها، حداقل دبی را بتوان تشخیص داد.
هم پوشانی نازل‌ها:
بعلت ضعف تکنیکی در ساخت نازل‌ها (بویژه نازل‌های تی جت)، دبی آنها در حاشیۀ پاشش، کمتر از وسط می‌باشد. پس باید برای دستیابی به یکنواختی پاشش، از طریق همپوشانی، این مشکل را حل کنیم.
برای این کار باید ارتفاع بوم را طوری تنظیم کنیم که همه قسمت‌های همپوشانی شده در زیر بوم «در سطح دو بار همپوشانی (از طریق دو نازل)» و یا «در سطح سه بار همپوشانی (از طریق سه نازل)» قرار گیرند. غیر از این دو سطح، یکنواخت نشدن پاشش را در پی دارد. چنین وضعیتی (بویژه در مورد کاهش کیفیت تأثیر علفکش‌ها) بسیار محسوس خواهد بود.
تغییر ارتفاع بوم از دو طریق میسر است:
1- با استفاده از اهرم ویژۀ بازوهای هیدرولیکِ تراکتور. (البته صرفاً در مورد سمپاش‌های سوار شونده)، ضمن آنکه اینگونه تغییر ارتفاع، به علت حرکت نیم دایره‌ای آن، نیاز به دقت بیشتری دارد.
2- جابجایی بوم، با استفاده از روزنه‌های تعبیه شده بر روی شاسی آن.
البته نازلِ دارای دبیِ یکنواخت، بدون نیاز به همپوشانی نیز وجود دارد، اما بعلت گران بودن، به صورت فراگیر و رایج استفاده نمی‌شود.
قطر ذرات نازل:
نازل‌ها در زمینه قطر ذرات تولیدی هم به گروه‌های مختلفی تقسیم بندی می‌شوند. هرچه قطر ذرات تولیدی کمتر باشد، مقدار مصرف سم کمتر شده و تاثیر پذیری آفت هم بالاتر می‌رود.
تولید قطر ذرات بالاتر، احتیاج به انرژی کمتر برای پمپ و نازل ارزانتر دارد ولی مقدار مصرف سم در اینگونه موارد بشدت بالاست. مضاف بر اینکه تاثیر پذیری آفت هم بدلیل دریافت حجم کمی از سم هم، پایین است.
تولید قطر ذرات کمتر، احتیاج به انرژی بیشتر برای پمپ و نازل گرانتری دارد ولی مقدار مصرف سم در اینگونه موارد بشدت پایین است. مضاف بر اینکه تاثیر پذیری آفت هم بدلیل دریافت حجم زیادی از سم هم، بالاست.
با توجه به اینکه سرمایه گذاری بر روی پمپ و نازل، معمولا یکبار اتفاق می‌افتد ولی تعداد دفعات سمپاشی و سم جزو هزینه‌های جاری است، بنابراین بهتر است که از پمپ و نازلی که قطر ذرات کمتری تولید می‌کنند استفاده کرد تا علاوه بر کاهش هزینه‌های جاری، آسیب کمتری هم به محیط زیست وارد شود.
هم‌اکنون با سمپاشی بصورت نقطه‌ای توسط سیستم پهپاد کشاورزی (ویژه سمپاشی) علاوه بر حذف سمپاشی کل مزرعه، نسبت به تولید قطر ذرات بسیار پایین (کمتر از 50 میکرون) جهت افزایش تاثیر سموم بر روی هدف و افزایش سرعت و کاهش زمان سمپاشی، استفاده می‌شود.
صافی‌ها:
معمولاً تأمین آب مصرفی در سمپاشی، از محل‌هایی است که اغلب دارای گل و لای و سنگریزه می‌باشد. بنابراین یکی دیگر از اجزای مهم سمپاش‌ها که نقش مؤثری در کالیبراسیون سمپاش و یکنواختی پاشش دارد، صافی‌ها است، که قبل از هر سمپاشی باید کنترل و تمیز شوند.
چکه گیر نازل (چک والو):
یکی از ابزارهای جانبی متصل به نازل‌ها که اهمیت ویژه‌ای در مصرف بهینه سموم و جلوگیری از هدر رفتن آنها دارد، چکه گیر است.
مکانیزم عمل آن، اجازه عبور محلول سمی، مشروط به تأمین حداقل یک بار فشار در پشت نازل می‌باشد.
معمولاً مخزن سمپاش، یا در انبار، شارژ آب می‌شود و یا تأمین آب مخزن، در مناطقی دورتر از مزرعۀ در حال سمپاشی صورت می‌گیرد.
همچنین در انتهای باند سمپاشی شده مزرعه، که تراکتور نیاز به دور زدن دارد، باید شیرهای مقسم بسته شوند. در چنین شرایطی، چنانچه به عملکرد چکه‌گیر توجهی نشود و یا از مدار حذف شده باشد، علاوه بر به خطر انداختن مزارع و باغ‌های غیر هدف، ایجاد آلودگی در محیط زیست و در جویبارهای مسیر حرکت تراکتور، باعث به هدر رفتن مقادیر زیادی از سموم و تحمیل هزینه‌های اضافی بر کشاورزان می‌شود.
مطالب مرتبط: