در جهان، 8 ماده برای بستر کشت هیدروپونیک رایج و متدوال می‌باشد، که در این پست به معرفی چهارمین آنها می‌پردازیم.
4. بستر کشت هیدروپونیک با لیکا (Leca):
کلمه لیکا مخفف عبارت Light Expanded Clay Aggregate و به مفهوم دانه رس سبک منبسط شده می‌باشد که به سبک دانه صنعتی یا پوکه صنعتی (در صنعت ساختمان سازی) و با اسم لیکاپم (در صنعت کشاورزی) هم مشهور است.
لیکا، نام تجارتی بین المللی است که اعضاء خانواده آن کشورهای ایران، بلژیک، ایتالیا، نروژ، دانمارک، اتریش، سوئد، فنلاند، پرتقال، اسپانیا و استونی می‌باشند (بنابراین لیکا یا لیکاپن، محصول وارداتی نیست).
در روش تولید این دانه‌ها، ابتدا خاک رس به عنوان ماده اولیه سبک دانه از معادن خاک رس به واحد فرآوری کارخانه حمل شده، بعد از نمونه‌گیری و کنترل دقیق مواد شیمیایی و حصول اطمینان از نداشتن مواد شیمیایی و آهکی، بعد از آب دهی به صورت گل رس وارد کوره گردان می‌شوند.
وقتی گل رس در درجه حرارتی حدود 1200 درجه سانتی‌گراد قرار می‌گیرد، گازهای ایجاد شده، دانه‌ها را منبسط کرده و هزاران سلول هوای ریز درون آنها تشکیل می‌شود. با سرد شدن مصالح، حباب‌های هوا به صورت فضاهای جداگانه باقی‌مانده و سطح آنها سخت می‌شود.
دانه‌های لیکا دارای شکل تقریباً گرد و سطح زبر و ناهموار هستند. رویه میکروسکوپی خارجی دانه‌ها دارای خلل و فرج ریز و قهوه‌ای رنگ و بخش داخلی دانه‌ها دارای بافت سلولی سیاه رنگ است.
بعد از مرحله تولید، محصولات به صورت دانه‌بندی مخلوط 25-0 میلی‌متر وارد سرند شده و به سه رده دانه‌بندی 4-0، 10-4 و 20-10 میلی‌متر تفکیک می‌شوند.
دانۀ لیکا به دلیل خواص منحصربه‌فرد خود، در دو بخش ساختمانی و کشاورزی مورد استفادۀ بسیار قرار می‌گیرد که در بخش کشاورزی عمده مصرف آن در کشت هیدروپونیک یا آب کشت است.
در این روش مواد غذایی مورد نیاز گیاه از طریق مواد محلول در آب تامین شده و در اختیار ریشه قرار می‌گیرند که مزایای بسیاری از جمله تحت کنترل بودن شرایط کشت، اکسیژن بیشتر، عدم نفوذ حشرات، کم کردن مصرف آب، آلودگی کمتر به آفات، رشد سریعتر گیاه، کیفیت بهتر محصول، یکنواختی شرایط کشت و… را برخوردار می‌باشد.
دانۀ لیکا به دلیل دارا بودن خواص بی‌شماری چون تخلخل بالا، عاری از وجود آفات، غیر قابل فشردگی، طول عمر بالا، نفوذپذیری آب زیاد، قابلیت بازیابی و استفاده مجدد زهکش مناسب، سبک، حافظ محیط زیست، خنثی با pH=7.2 و… بعنوان یکی از بهترین مواد نگهدارندۀ ریشه در سراسر دنیا شناخته شده است.
نمونه‌های کاربرد لیکا (لیکاپن) در کشاورزی :
- فساد ناپذیری
- جایگزین مناسب خاک
- عمر مفید حداقل 50 سال
- عاری از هر نوع آفات و بیماریها
- تکنیک هیدروپونیک یا آب کشت
- ذخیره‌سازی آب توسط لیکا
- تهویه ریشه به نحو بسیار مطلوب
- زیبایی ظاهر لیکا در مقایسه با خاک
- کاربرد در زمینهای چمنی (تفریحی ورزشی)
- عدم نیاز به زیر گلدانی در گلدانهای آپارتمانی
- عدم فشردگی و ثابت ماندن درصد هوای موجود
- بعنوان بستر زهکش در گل‌کاری و احداث فضای سبز در پشت بام (Roof Garden)
همچنین لیکا در تیمار آب بعنوان یک فیلتر و ماده تصفیه ساز تصفیه آبهای آلوده و در پرورش ماهی نیز کاربرد دارد. این رس منبسط شده می‌تواند با سایر بسترها، مانند زئولیت و سایر بسترهای رشد گیاهان به منظور توسعه فضای خالی در بستر به کار رود.
لیکا می‌تواند از انواع مختلف رس بدست بیاید و معمولاً بسیار متخلخل است. قدرت نگهداری رطوبت، تهویه و ظرفیت تبادل کاتیونی آن بسیار بالاست. pH لیکا تحت تاثیر pH بستر قرار نمی‌گیرد. پایداری لیکا بالاست و در حین حرارت دیدن استرلیزه می‌شود. وزن (چگالی بالک) لیکا حدود 350 کیلوگرم در مترمکعب بوده و نسبت کربن به نیتروژن در لیکا، صفر است.
برای مصارف زهکش، لیکار با سایز درشت و برای مباحث هیدروپونیک و بستر کشت، لیکا با سایز متوسط پیشنهاد می‌شود.
ادامه مواد بستر کشت هیدروپونیک در پست بعدی…
مطالب مرتبط:
خیلی عالی بود
سپاس
با سلام
خواستم تشکر کنم از مهندس آرش ساعدی بخاطر مطالب مفید و سایت آموزنده تون
سلام
خیلی ممنون از شما
سپاس از تلاش شما برای
آموزش و معرفی روشهای نوین .
مطالب رسا،محتوا گویا و سودمند هستند.
پایدار باشید