19 راهکار 1200 کارشناس جهانی برای رهایی از بحران آب

مسأله آب امروزه بسیار جدی است اگر چه سه چهارم جهان از آب تشکیل شده اما امکان استفاده از آب شیرین بسیار کم است و تنها نیم درصد از آب موجود جهان را مردم می‌توانند استفاده کنند. نصفی از آب شیرینی که می‌شود استفاده کرد نیز در زیر زمین است. آب‌های موجود یا در دریاها و اقیانوس‌ها جمع شده‌اند و یا در آب‌های روان رودخانه‌ها هستند که غیرقابل استفاده است. www.arashsaedi.com

بسیاری کارشناسان با توجه به رشد روزافزون جمعیت در کنار کاهش منابع آب، پیش‌بینی می‌کنند که جنگ آینده دولت‌ها بر سر آب خواهد بود.

واقعیت این است که این جنگ‌ها به طور پنهانی آغاز شده است: کشورها آب‌های مرزی خود را به شدت کنترل می‌کنند؛ بسیاری از آنها در بالادست‌ها سدهایی زده‌اند که مانع از روان شدن آب به پایین‌دست‌ها می‌شود. از جملۀ آن ترکیه است که با زدن سدهای فراوان در بالادست رودهای مرزی با عراق مانع از سرازیر شدن آن به پایین می‌شود.

دو موسسه «گلوب اسکن» و «سوستاین ابیلیتی» از 1200 کارشناس بین‌المللی آب از 80 کشور جهان نظرخواهی کرده‌اند. آنها 19 راهکار برای مقابله با بحران آب در جهان مطرح کرده‌ اند که در زیر می‌خوانیم:

1- تغییر الگوی مصرف و روش زندگی:

تغییر در نحوه مواجهه با بحران نیازمند تربیت و تغییر باورها و رفتارها است. کنار آمدن با کمبود آب نیازمند بازبینی بر نحوه مصرف بین مردم است. برخی مناطق در هند، استرالیا و جنوب شرق آمریکا اغلب با بحران آب شرب مواجه هستند. مسئله حیاتی این است که مردم با عمق این فاجعه آشنا بشوند و به دنبال آن رفتارها و الگوی مصرف را تغییر دهند.

میزان مصرف آب کولر آبی: 45-30 لیتر در ساعت معادل 1000-700 لیتر در شبانه روز

میزان مصرف آب طبق الگوی WHO برای یک خانواده 4 نفره:

1. شرایط عادی: 150 لیتر در شبانه روز برای هر نفر
2. شرایط خشکسالی: 105 لیتر در شبانه روز برای هر نفر
3. شرایط بحرانی: 75-50 لیتر در شبانه روز برای هر نفر

میزان مصرف آب در استان فارس:

1. شرایط عادی: 225 لیتر در شبانه روز برای هر نفر (1.5 برابر شرایط عادی)
2. شرایط خشکسالی: 210 لیتر در شبانه روز برای هر نفر (2 برابر شرایط خشکسالی)
3. شرایط بحرانی: 300-200 لیتر در شبانه روز برای هر نفر (4 برابر شرایط بحرانی)

منبع: روزنامه خبر جنوب، چهارشنبه 18 تیر 1393، شماره 9649، صفحه 7

2- ابداع تکنولوژی‌های جدید حفظ آب:

در مناطقی که خشک هستند و بارش‌ها غیرقابل پیش‌بینی است ابداع این تکنولوژی‌ها بسیار ضروری است. زمانی که ما تلاش می‌کنیم تا با کمبود آب کنار بیاییم و تکنولوژی‌های حفاظت از آب را بیشتر به کار گیریم مصرف انرژی هم در این میان بسیار مهم خواهد بود. www.arashsaedi.com

3- تصفیه آب‌ فاضلاب‌ها و پسماندها:

برخی کشورها نظیر سنگاپور در تلاش هستند تا با بازچرخانی آب پسماندها و فاضلاب‌ها با بحران آب مقابله کنند. کشورهای آسیای شرقی نیز در این زمینه پیشگام هستند که با سالم‌سازی آب پسماندها آن را دوباره به چرخه مصرف وارد می‌کنند که حتی قابل نوشیدن است.

4- اصلاح روش‌های آبیاری و کاهش مصرف آب کشاورزی:

حدود 70 درصد آب قابل شرب جهان در بخش کشاورزی استفاده می‌شود بهبود آبیاری می‌تواند فاصله عرضه و تقاضا را کاهش دهد. این اقدام در کشورهای استرالیا، کشورهای آسیای مرکزی و آمریکا انجام می‌گیرد. در این میان تکنولوژی‌های جدید به عنوان یک راه‌حل می‌تواند محسوب شود. توسعه روش‌های آبیاری مدرن در این زمینه می‌تواند کارساز باشد.

5- تعیین قیمت مناسب برای آب:

افزایش قیمت آب و وضع قوانین مناسب برای آن بسیار مهم است. بر اساس اعلام کارشناسان سازمان توسعه و همکاری اقتصادی (OECD) و مجمع جهانی اقتصاد که در بین 31 کشور ثروتمند بررسی شده است افزایش قیمت آب به کاهش هدررفت و آلودگی آن کمک خواهد کرد.

قیمت آب شرب به ازای هر مترمکعب در ایران: 450 تومان

قیمت آب شرب به ازای هر مترمکعب در دانمارک: 27600 تومان

6- بهبود کارایی انرژی در کارخانه‌های نمک‌زدایی:

درحال حاضر بسیاری کشورها از جمله کشورهای حوزه خلیج‌فارس کارخانه‌های نمک‌زدایی در کنار دریا برپا کرده‌اند که با گرفتن نمک آب دریا آن را به آب شرب و قابل استفاده تبدیل می‌کند اما هزینه و صرف انرژی آن بالاست در صورتی که استفاده از این کارخانه‌ها مقرون به صرفه‌تر شود استقبال زیادی از آن خواهد شد.

کشورهای عربی مانند عربستان از این کارخانه‌های نمک‌زدایی استفاده می‌کنند، در انگلیس هم با رویکرد متفاوتی از آن در مقیاس‌های کوچک برای بخش کشاورزی استفاده می‌شود اما لازم است که سرمایه‌گذاری برای ایجاد تکنولوژی‌های جدید در این بخش به کار گرفته شود.

7- ایجاد سدهای کوچک برای جمع‌آوری آب:

سیستم ذخیره‌سازی آب در سدهای مخزنی کوچک برای مناطقی که واقعاً منابع آب کافی را ندارند استفاده می‌شود. پاکستان و هند دو کشوری هستند که به شدت از تغییرات آب و هوایی آسیب می‌بینند و به دنبال این هستند که از بارش‌ها و همچنین زهکش آب‌های کشاورزی حداکثر استفاده را بکنند و این تلاش آنها می‌تواند تا حدود زیادی به کنترل آب کمک کند.

8- ایجاد جوامع بین دولت‌ها:

ایجاد جوامع بین دولت‌ها می‌تواند باعث تبادل تجربیات شود. در ماه آوریل گروهی برای مقابله با کم‌آبی در کنفرانس تغییرات آب و هوایی در بولیوی شرکت داشتند. www.arashsaedi.com

9- تصویب و اجرای قوانین و سیاست‌های مهم:

دولت‌ها نیازمند اعمال نقش بهتری در مقابله با بحران آب هستند، دولت آمریکا به دنبال توسعه اقدامی برای آب شرب و حفاظت از آن است. در روسیه ولادیمیر پوتین رئیس جمهور این کشور قانون تخلیه آب‌های آلوده از دریاچه بایکال را که مهمترین منبع برای تولید آب شرب در جهان محسوب می‌شود را تصویب کرده است.

صرفنظر از اینکه رهبران جهان چه مسیری را انتخاب کردند بررسی «د سرکل‌ آو بولو» نشان می‌دهد که آنها رویکردهای چندگانه‌ای را در مقابله با بحران‌های آب دارند.

10- مدیریت همه‌جانبه اکوسیستم:

در این روش باید مدیریت همه‌جانبه و کاربردی برای رویکردهایی که قابل لمس است برای حفظ منابع طبیعی در نظر گرفته شود. این می‌تواند در حوزه‌های اقتصادی، فرهنگی و اهداف اکولوژیکی هم جاری باشد. یکی از مثال‌ها در این زمینه می‌تواند اقدام همه‌جانبه برای استفاده از فاضلاب‌ها برای استفاده از آب شرب و یا تولید کودهای شیمیایی و دیگر محصولات سوخت دیزلی است.

11- بهبود زیرساخت‌های توزیع:

کمبود زیرساخت‌ها منجر به کاهش سلامت و تضعیف اقتصاد آن کشور می‌شود. این مسأله می‌تواند منابع را به هدر بدهد و هزینه‌ها را افزایش دهد. همچنین کیفیت زندگی را تحت تأثیر قرار خواهد داد. از سوی دیگر باعث می‌شود که بیماری‌های زیادی به ویژه در بین جمعیت‌های آسیب‌پذیر از جمله کودکان رواج پیدا کند. سیستم‌های مناسب انتقال آب، توجه به بهداشت و سلامتی آنها، تبدیل آب پسماند و فاضلاب به آب شرب همه نیاز به زیرساخت‌های مناسب دارد.

12- کاهش مصرف آب کارخانه‌های صنعتی:

آب صنعتی تقریباً 22 درصد مصرف جهانی را دارد. در این میان شرکت‌های بزرگ بیشترین مصرف را چه به صورت مستقیم و غیرمستقیم دارند و در این میان کارخانه‌های بزرگ هم بسیار مؤثر هستند که در کمبود آب تأثیر زیادی دارند. www.arashsaedi.com

13- ایجاد چارچوب‌ها و همکاری‌های بین‌المللی:

الزام به اجرای توافق‌های بین‌المللی درباره مسائل منابع طبیعی اگر چه بسیار سخت است اما باید این کار انجام بشود. در سال 2009 کنفرانس تغییرات آب و هوایی سازمان ملل متحد در کپنهاگ شاهدی بر این مدعاست. این کنفرانس بین‌المللی تنها برای بحران آب ایجاد نشد بلکه درباره مقابله با خطرات و بحران‌های تغییرات آب و هوایی نیز برگزار شد. توافق‌های گیت‌لکس در آمریکا و توافق رودخانه باسین در آفریقا از جمله آنهایی هستند که تصویب شد اما در این میان سیاستمداران برای اجرای آنها بسیار تأکید می‌کنند. معاهده‌هایی با گرایش بشردوستانه مانند اهداف هزاره آب شرب سازمان ملل متحد تاکید می‌کند که استراتژی‌های جهانی قابل اجرا و امکان‌پذیر است.

14- کاهش آلودگی:

بررسی‌ها نشان می‌دهد که هر چه میزان آلودگی آب‌ها بیشتر شود هدررفت آن بیشتر خواهد شد. نظارت بر کیفیت آب برای سلامت انسان‌ها بسیار ضروری است و در این زمینه لازم است تا قوانین بین‌المللی برای این مسأله ایجاد شود.

15- دسترسی عادلانه آب برای همه:

یکی از اهداف هزاره سازمان ملل متحد اطمینان دادن به دسترسی همه به آب قابل شرب است. کشورهایی نظیر شیلی تلاش می‌کنند تا قوانین آب خود را اصلاح کنند، سیاستمداران آمریکایی هم به دنبال این هستند که قوانین آب را برای حفظ دریاچه میشیگان به درستی ترجمه کنند. این دریاچه یکی از بزرگترین منابع آب شرب در جهان محسوب می‌شود.

16- توسعه، تحقیق و نوآوری در بخش آب:

دسترسی به آب به ویژه در مناطقی از جهان که با کم‌آبی مواجه هستند یکی از اولویت‌ها برای ایجاد کارهای اقتصادی باید باشد که یکی از این مثال‌ها می‌تواند شهرهایی باشد که در آنها کارخانه‌های سالم‌سازی پسماندها و فاضلاب‌ها به کار گرفته می‌شود و یا از آنها کود شیمیایی یا دیگر محصولات بایوفول درست می‌کنند.

17- ایجاد پروژه‌های آب در کشورهای در حال توسعه و انتقال تکنولوژی:

تغییرات ‌آب و هوایی و کمبود آب عواقب ناگواری را در کشورهای در حال توسعه از جمله شمال‌غرب هند و صحرای آفریقا ایجاد می‌کند. یک راه‌حل می‌تواند انتقال تکنولوژی حفظ آب به این منطقه خشک باشد. شاید ابتدا این مسأله خیلی مهم به نظر نرسد چرا که اقتصاد این مناطق بسیار ضعیف است اما می‌تواند در صورت اجرا تغییرات اساسی در منطقه ایجاد کند.

18- کاهش اثرات تغییرات آب و هوایی:

تغییرات آب و هوایی و کمبود آب می‌تواند تغییرات زیادی را در انسان‌ها ایجاد کند. سیاست‌های مدیریت آب می‌تواند این اثرات را کاهش دهد و حتی باعث کاهش اثرات گلخانه‌ای نیز بشود. www.arashsaedi.com

19- کنترل رشد جمعیت:

با افزایش روزافزون جمعیت در بخشی از جهان شکاف بین عرضه و تقاضای آب تا سال 2030 به 65 درصد می‌رسد. بیش از یک میلیون جمعیت جهان دسترسی به آب نخواهند داشت و از آنجا که 70 درصد آب شیرین در بخش کشاورزی استفاده می‌شود نقش بحران آب در بحث تولید غذا در کنار تغییرات آب و هوایی و منابع طبیعی باید بررسی شود.

آرش ساعدی

کارشناس کشاورزی و مشاور تکنیک‌های کاهش مصرف آب کشاورزی و فضای سبز شهری

09137946461 

مطالب مرتبط:

1- وضعیت بحران آب در ایران

2- چرا دریاچه ارومیه خشک شد؟

3- نقد شجاعانه نیم قرن مدیریت آب و توسعه در ایران! (مستند مادرکشی) – دانلود رایگان

4- کوچ اجباری… در سرنوشت میلیون‌ها ایرانی!